Zum Hauptinhalt
Hinweis: Um die korrekte Darstellung der Seite zu erhalten, müssen Sie beim Drucken die Hintergrundgrafiken erlauben.
link
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[binding_recto]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[interleaf]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[interleaf]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[interleaf]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[interleaf]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[interleaf]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[interleaf]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[interleaf]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[interleaf]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[interleaf]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[interleaf]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[interleaf]
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[titlePage_recto]

DE
GENERIS HVMANI
VARIETATE NATIVA

ILLVSTRIS FACVLTATIS MEDICAE CONSENSV
PRO
GRADV DOCTORIS MEDICINAE
DISPVTAVIT
D. XVI SEPT. MDCCLXXV
H.L.Q.S.
IOANN.FRIDER. BLVMENBACH
GOTHANVS.

GOETTINGAE
typisFRID.ANDR. ROSENBVSCHII.
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[titlePage_verso]
– NATVRAE SPECIES RATIOQVE.
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[1]

LECTORI DOCTO ET AEQVO

S.D.IO.FRID. BLVMENBACH.

Etsi non habeo magnopere, quod mihi su-
per instituti mei ratione praefandum
esset, attamen pauca monere cum mos, tum
ipsum tuum commodum suadent, qui statim
in libelli limine de nonnullis, quae ipsam tra-
ctationem attinent, haud inepte erudiendus
videris. Quod exhibent sequentes pagellae
argumentum, nec vtilitate quadam, nec iu-
cunditate sua plane carere videtur, cum in
re versetur, quam summi huius seculi viri
attentione et disquisitione sua dignati fue-
runt; qua alii quidam, extensae saltem fa-
mae homines, aduersus religionis christia-
nae et sacri codicis auctoritatem vti sustinue-
runt, quam denique nec ingratam accepi-
mus iis, qui vel primoribus labris suauiores
tantum litterarum cupedias degustare cupi-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[2]
unt. Sufficiebant haec pro incitamento,
quo magis et meam quoque symbolam tot
tantisque Cl. Virorum laboribus addere au-
derem, in quam, nisi illis plane impar visa
fuerit intelligentibus, vtiliter insumsisse ope-
ram laetus arbitrabor. Ipse quidem, si quis
alius, defectus opelli mei probe intelligo;
quorum autem facilem veniam ab aequis ho-
minibus expecto. A grauioribus erroribus
vacuus vt essem, quantum pro humana, qua
omnes premimur imbecillitate licuit, vehe-
menter studui, praeiudicia fugiendo, veri-
tatis viam monstrantis vestigia, curiose pre-
mendo. Nuspiam in messem alienam fal-
cem immittere aut Phaedrini instar graculi
alienis gloriari bonis, libuit; verum candi-
de vbiuis, quibus vsus fuerim auctoribus,
adieci. Duplex inde redundasse bonum con-
fido: sua cuiuis seruaui, quae mutuo tan-
tum sumseram, reddidi, et ne quid mihi lau-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[3]
di duceretur, quod aliorum esset, ita curaui;
simul autem vltro inquirere volentibus fon-
tes patent, quos ipsi adire, et num recte
hauserim, iudicare possunt. Erunt fortas-
sis, qui multorum adhuc scriptorum, ad
rem nostram facientium, nomina desiderent:
his quidem lubens concedo, fieri potuisse,
vt iuuenem adhuc lateret vnus alterue
huc pertinens auctor: consilio autem alios
me omisisse iidem sciant; eos nempe, qui
aliorum tantum obseruationes suas fecerunt,
quiue saltem maxime vulgares nostrisque
diebus nulli adhuc dubitationis aleae obno-
xias res, confirmarunt. Quod reliquos li-
belli defectus attinet, auctor excusationem
mereri videtur, cui, etsi non omnibus satis-
fecerit, illud tamen dabitur, pro viribus
suis collegisse hinc inde sparsos flores, qui
aliis, laureas in hoc ludo sibi nectere cupi-
entibus, quibusque meliora fortassis finxit
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[4]
praecordia Titan, negotium facilitare aliis-
que modis poterunt inseruire. Nihilomi-
nus tamen et in posterum eidem argumento
diutius inhaerere, veritatem quouis modo
eruere et confirmare, in quibus errasse vi-
debit, ea emendare, decreuit; sique fortu-
na vti fautrice licuerit, aetasque ac iudicium
adoleuerit, pluria et grauiora olim praesta-
re conabitur. Goettingaea.d.21 Aug. 1775.
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[5]
Super generis humani varietate natiua scripturus, ab
ouo, et ipso generationis negotio ordiri, operae
pretium duco: non vt systemata deliberem, hypothe-
ses enarrem, labyrinthi tricis me insinuem cuius vix
exitum promitterem, crambemue millies recoctam de-
nuo excitem; aut demum Iliada post Homerum, vni-
versam scil. generationis historiam post immortales
summi Halleri labores scribere audeam; sed vt tribus
saltem verbis ea tangam, quae ex repetita obseruatione
profundoque doctissimorum Virorum iudicio pro certo
habentur, lucemque argumento nostro affundere po-
terunt.
Quid quisque sexus ad foetus generationem con-
ferat, cui potiores debeantur partes, a pluribus retro
annorum millibus occupauerat philosophorum et medi-
corum principes. Halleri demum profundae sagacitati
reseruatum erat, confringere vt arta Naturae primus
portarum claustra auderet, exque ouis incubatis, a tot
tantisque antea Viris obseruatis, magnum illud, quod
naturae soli explicatum putabatur, mysterium erueret:
cuius narrationem breuissimis tantum complectamur,
necesse esta)
a) 
Ipsis fere Perill. inuentoris verbis vtor. Opusc.min.
II. p. 418.
Physiol. T. VIII. sparsim. v. quoque Bon-
net
corps organisés I. p. 107. sqq.
.
Docet subtilior ouorum incubatorum anatome,
continuari intestinum pulli cum vitelli inuolucris ita,
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[6]
vt primum inuolucrum ipsa cutis foetus sit; alterum ex-
terior intestini tunica cum mesenterio et peritonaeo foe-
tus continuata: tertium interius esse intestini velamen-
tum, et ex simili ventriculi et oesophagi et faucium et
oris membrana, ex cute demum et epidermide foetus,
produci: vitellum arterias recipere suas ab ipsis pulli
meseraicis etc. Sequitur ex his: ouum totum matris
partem esse, in qua ouarium cum omnibus ouis perin-
de perfectum reperitur, quando nulla adhuc masculi
familiaritas accessit. Deinde, foetum esse partem oui,
aut certe cum ouo inseparabili nexu coniungi: vitellus
enim (et solus quidem) ouum cum suo inuolucro
constituit dum in matre est: sed is vitellus ductu suo
cum foetu ita vnitur, vt idem continuum corpus consti-
tuat.
Directa hinc patet demonstratio embryonem ouo
materno contineri, feminamque vera stamina futuri
foetus suppeditare. Iners illud lateret aeterno quasi so-
pore sepultum primaeuum germen, nisi ab accedente
foecundi seminis virilis stimulo, eiusdemque praesertim
partibus subtilioribus odoratis et ad irritandum aptissi-
mis, suscitaretur, e vesicula Grafiana, qua inclusus
erat,b)
b) 
Relinquit luculentum pristinae in ouario habitationis
vestigium, in corpore luteo, quod locum suum occupat.
Cf. de hoc corpusculo, itidem magni Halleri cona-
tibus rite demum illustrato Hist. de l’Acad. des Sc. de
Paris 1753 p. 134 sq. no. VII.
etPhysiol. T. VIII. p. 30. sqq.
Eleganter ex humanis cadaueribus exhibet Gv. Hvn-
ter
anatomia vteri humani grauidiBirmingh. 1774.
tab. 15. 29. 31.
erumperet, tubam permearet, hacque via in
ipsum vterum veniret; ibi demum vltro explicaretur
et euolueretur, et a mascula vi in quibusdam suis parti-
bus mutatus, parentibus suis similis euaderet.
Pullus tandem in lucem editus, temporisque suc-
cessu adultus, cum altero, suae speciei, sexu, simi-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[7]
les producere potest; quorum demum posteri primis
suis parentibus aeternum similes euadere debent.
Quaenam ergo contrarii euentus caussae? quid
est, quod generationem mutat, progeniemque mox vi-
tiosiorem mox meliorem, certe a primis genitricibus
maxime diuersam producit?
Per totam quidem nostram tractationem ad ea re-
spondendum erit. Vt autem narrationis series melius
seruetur, generaliter pauca quaedam praemittere oportet.
Et primo quidem de coeli potentia paucis dicen-
dum erit, cuius adeo late patet imperium, vt ab hoc
vnice pendere hominum diuersas formas, colores, mo-
res et institutiones, egregiis visum fuerit virisc)
c) 
Polybivs T. I. p. 462. ed. Ernesti:ȣ γαρ δι αλλην
δια δε ταυτην την αιτιαν κατα τας εϑνικας και τας
ὁλοχερεις διαςασεις πλειςον αλληλων διαφερομεν, ηϑε-
σι τε και μορφαις και χρωμασιν, ετι δε των
επιτιδευματων τοις πλειςοις
.
 
cf. praeter ea Carda-
nvm
in Hipp. de aër.aqu. et loc. p. 218.
prolixe de
climatis in humana corpora effectu agentem.
. Du-
plex autem existit modus, quibus homines climatum mu-
tationem experiri possunt, quorum vterque ad nos spe-
ctat. Est enim vt migrent et ita coelum mutent; est
autem illud quoque, vt ipsum solum sensim aut mite-
scat aut efferetur, et exinde degenerent incolae. Vtri-
usque plura suo loco dicentur exempla. Hic dixisse suf-
ficiat nullam fere esse habitus diuersitatem, quam non
climatis varietates producere possint: id quod vel ex
animantium brutorum historia luculenter apparet. Equi
Europaei si orientem versus transferuntur, in Sibiria,
China etc. temporis progressu decrescunt quasi, mino-
res multo corpore fiunt, ita vt demum vix pro eadem
specie agnoscere possis. Iumenta e contrario Iakuten-
sia, siue Kamtschatkam veniant siue Archangelum, pro-
ceriores, robustiores euadunt, id quod et Angliae oues
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[8]
in Suecia expertae sunt. Sciuri circa Oby fl. tertia parte
maiores sunt iis, quos Obdorii etc. reperiasd)
d) 
Stellervon sonderb. Meerthieren p. 41. sqq.
; vt co-
loris diuersitatem taceam, quem multo adhuc magis
variare facile videas. Quod eiusdem terrae clima mu-
tari possit, non erit qui dubitet, dummodo ipsam no-
stram hodiernam Germaniam cum veteri, populares
nostros cum maioribus nostris conferate)
e) 
Conringde germanicor.corpor. habitus antiqui ac
noui causis.
docte vt solebat.
. Tempus
erat, vbi alce nunc vltimi Septentrionis tantum accola,
Rheni littora oberrabat, vbi ipsum hoc flumen frequen-
tissimo gelu coibat, ita vt Galli sacra ipsi facerent, ne
vicinis proauis nostris dorsum praeberet; vbi vastissi-
mae syluae totam fere tegebant patriam, nec vllus vi-
tium prouentus erat, et quae sunt huius generis alia,
nimis certe sufficientia, quo minus maiorum nostrorum
magna corpora et tantum ad impetum valida, strictos
artus, minaces vultus, truces oculos etc. in nostri ae-
vi Germanis quaeramus.
Praeter coelum aliae restant caussae, quae porro
mutare valent corpora; plura quidem ex his ab ipso
climate pendere diceres; quaedam tamen separata esse
ab eo, patebit. Ad has potentias prae ceteris vitae ge-
nus et educatio pertinent. Trita sunt exempla anima-
lium domesticorum, quae in miras decreuisse varietates
naturamque suam fere exuisse, in aprico est. Quid
clima in equis mutet modo diximus, iam eosdem mu-
tato vitae genere videamus. Feri illi equif)
f) 
Rzaczynskih.n.Pol. p. 217. sq.PallasRei-
sen I. p. 211.
S.G. GmelinReis. I. p. 44. sqq. c.
icon. tab. 9.
mirum
quantum a nostris cicuribus differunt, statura parua, ca-
pite grandi, colore murino, pellis hirsutia, morum
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[9]
ferocia ita, vt vix mansuescant etc. et fere asino magis,
quam nostris domesticis equis similes videntur; adeo
vt laudatus Gmelinvs vix haesitauerit, quin equum
cicurem, ferum, et asinum pro eadem haberet specie,
huncque cultura saltem ab equo cicure degenerasse cre-
deret: quod tamen nimium videtur, cum asino vi-
scerum partes sint, quibus euidenter caret Caballusg)
g) 
in vocis organis Herissantmem. de l’ac. des Sc.
de Paris 1753. tab. 9. sq.

et vice versa. Praeter equos plane feros, tamen et in
nostra re equaria magnum discrimen videre est in-
ter eos, qui syluaticis vtuntur pastionibush)
h) 
v.c. Lippenses. cf. I.G.Prizelivsvom Senner
Gestüte. 1771. 8.
eosque qui
in stabulis aluntur. Notum est v.c. pullum equinum
si in eiusmodi pecuaria natus fuerit, dimidia iam post
partum hora, matrem sequi pabula quaerentem, si
autem illud in stabulo acciderit, non raro per nycthe-
merum et vltro humi iacere, antequam pedibus insiste-
re audeat.
Binas adhuc tetigimus caussas, quae animantium
habitum mutant: clima sc. et vitae genus. De tertio
adhuc praecipiendum restat, diuersae nempe speciei
connubio, et inde natis animalibus hybridis. Diffici-
lis sane res, quam tamen post recentiorum laboresi)
i) 
Bvffonplurimis locis. praesert. de la dégénération
des animaux XIV. p. 248. sqq.
v. Haller.physiol.
VIII. p. 8. sq. 99. sqq.

paucis absoluere licet.
Tria in hybridorum disquisitione probe distinguere
necesse erit. num saltem coiuerint eiusmodi diuersa ani-
mantia, an vero et pulli ex hac copula prodiuerint, anue
denique et hi foecundi et ad generis propagationem apti
fuerint.
Posterius quidem, etsi raro contingat, (idque
summa Diuini numinis prouidentia, ne nouae species,
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[10]
in infinitum multiplicentur) in valde tamen affinibus,
admitterem. Mulas certe peperisse non adeo pauca
extant testimoniak)
k) 
Aristot.de gen.an. II. 8. certo saltem tempore foe-
cundari. Varrode R.R. II. 1. 27.Colvmella
VI. 37. 3.
Plin. VIII. 44. et ad eund.Hardvinvs.
Barthiiaduersar. 42. sq.Bochartihieroz. I. 2.
20.
nouissime Rozierobs. sur la phys.etc. pour 1772.
Inter prodigia a livio et obseqvente annotata
saepius legitur.
. Hybrida ex vulpis et canis con-
gressu nasci (Canes Laconici αλoπηκιδες  veterum)
haecque ad generandum apta esse, non est quod
dubites. Est adhuc Goettingae neptis (et ab ea na-
ti plures pronepotes) vulpis, quae a cane domestico
grauida fiebat; in qua adhuc frontem planam aliaque
auitae formae vestigia agnoscas. Aves hybridas proli-
ficas ostendunt Sprengeril)
l) 
Opusc.physico-math.Hannov. 1753. p. 27. sqq.
experimenta.
Hybridorum infoecundorum copiosa extant exem-
pla quae repetere piget. Muli, quantum scimus, ex
his antiquissimi sunt. Quanquam enim antediluuianos
fuisse dubitemusm)
m) 
Pererivsin Genesin T. II. p. 185. sqq. plurimis
disputat num mulus ingressus fuerit arcam Noë nec ne?
nec Anaen)
n) 
Genes. c. 36. v. 24.Bochartl. c. prolixe.
eorum inuentum
tribuere audeamus, summa tamen eorum antiquitas vel
ex profanis scriptoribuso)
o) 
Hom.Il.β. 852. qui ab Enetis deriuat eos.
et artis primisp)
p) 
in Cypseli arca. Heyne vir summus über den Kasten
des Cyps. p. 58.
Clar.C. circa 660. a. C. n.
fere monu-
mentis apparet. Rarioribus hybridis addas Capram re-
versam cum C. depressa coëuntem et pullum producen-
temq)
q) 
vidit in viuario Cliffort.perill.aLinnéS.N. XII.
p. 96.
. Hesychio autem minus credas, dum lupum
aureum L. (Jackhals ) ex hyaenae et vulgaris lupi coi-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[11]
tu ortum dicitr)
r) 
BochartHieroz. I. p. 832.
. De canium et simiarum coitus)
s) 
OsbeckOstindisk Resa. p. 99.
et
inde natis hybridis ambiguus adhuc haesito. Nimis
diuersa videntur animalia. Duo interim mihi innotue-
runt exempla, vbi canes femellae e simiis masculis gra-
vidae factae dicuntur, quibus omnem negare fidem,
nefas ducerem. Alterum in terris Schwarzburgicis ac-
cidit; hybridi huius iconem, curate depictam, possi-
det Excell.Büttnervs benigneque mecum com-
municauit. Canem refert, domestici minoris statura,
colore luteo flauescente; oculi, auriculae, collare pi-
losum a cane vulgari differebant, paternis iisdem par-
tibus simillimos esse, relatum est. Alterum Franco-
furti ad M.
ante triennium fere accidisse, testis ocula-
tus, fide maxime dignissimus, retulit: peperisse catel-
lam ex Simia Diana L. foetum, ferocitate, ingenio,
habitu gibboso, et cauda longiore patri simillimum.
Rem indagandam relinquimus iis, quibus fortassis oc-
casio erit curatius obseruandi; notae enim sunt diffi-
cultates, quae in huiusmodi experimentis occurrunt.
Aegre eiusmodi animalia, in quibus periculum facere
animus est, ab aliorum consortio arceri possunt, ita
vt simul coëundi appetitus in iis seruetur; porro si quid
fortuito pulli peculiare habent, statim illud diuersis
parentibus tribui solet etc. Quod mihi suspecta reddidit
eiusmodi facta, illud praesertim est, quod plures,
vtriusque generis diuersaeque speciei simias, medios in-
ter canes, itidem vtriusque sexus per plures annos con-
tinuo versantes, cum iis ludentes etc. viderim, nec
tamen ex dictis quidquam ipsis acciderit. Falsi e con-
trario rumoris frequentia sunt exempla, vt felis, cum
duobus catellis simul nati, cuius fama viciniam nostram
ante aliquot annos peragrauerat; rite tandem consi-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[12]
derato, quod felem dicebant, animalculo, prudentio-
res facile canem paulo deformem agnouerunt, totum-
que prodigium in risum versum est. Neque aliter inter-
pretor Clavderit)
t) 
Eph.N.C.Dec. II. ann. IX. p. 371.
felis ab sciuro compressae histo-
riam, ex cuius pullis vnus patri, reliqui matri similes
fuisse dicuntur; aliasque huius farinae narrationes.
Ab his omnibus probe separanda sunt infoecunda pla-
ne animalium diuersae speciei connubia. Damus quidem,
venere flagrantes brutorum mares femellis suae speciei ca-
rentes, interdum in alias, cum quibus versari licet,
ita fortassis aestuare, vt cum ipsis coire periclitentur:
quod tamen in paucis saltem, iisdemque valde affinibus
rite succedere, in plerisque ausis excidere, putamus.
Ex eiusmodi autem incongruo impetu, foetus concipi
nasciue posse, grauia certe credere vetant argumenta.
Referas huc in multis genitalium inaequales proportio-
nesu)
u) 
v. HallerPhysiol. VIII. p. 9.
: quae quidem partes in eiusdem speciei vtro-
que sexu ad coitum prouide et studiose aptatae sunt, in
remotioribus generibus totam rem aut impossibilem,
aut difficillimam, certe ad concipiendum ineptam,
reddunt. Porro non video, ad quas leges eiusmodi di-
versorum parentum proles in vtero euolui possit, cum
in quauis animantium specie, matri gestationis et gra-
viditatis, foetui autem euolutionis et progressiui in-
crementi certa et fixe definita sint tempora. Quaedam
huiusmodi praeter naturam contingentium connubio-
rum recitare exempla operae pretium erit. Prae omni-
bus maxime paradoxon videtur cuniculi cum gallina con-
nubium a Reavmvriow)
w) 
Art de faire éclorre les poulets T. II. p. 340. sqq.
adeo celebratum; ab ipso
tamen populari suo Bvffoniox)
x) 
Hist.nat. VI. p. 303. sq.
, Halleroy)
y) 
l. c. et ap.Bonnetcorps organ. II. p. 214.

Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[13]
aliisque in dubium vocatum: cum Bvffonio nec id
quidem succederet, vt ex lepore saltem et cuniculo,
adeo affinibus animantibus, pullos excitare potuisset;
etsi hos inter se coiuisse suspicetur. Recte ideo
credit Cl. Vir, si vnquam compresserit cuniculus Reav-
mvrii
gallinam, ex nimia salacitate id factum fuisse,
et deficiente gallina alia fortassis re eodem fine vsurum
fuisse. Mirandae interim rei alia adhuc extant testimo-
nia. Ita venerandus praeceptor Büttnervs ipse
saepius olim cuniculos, gallinas comprimentes vidit,
quae autem irrita post haec oua (hypenemia appella-
bant veteres) posuerunt. Cuniculum solitarie inter
gallinarum chortes versantem, saepe quidem cum his
ludentem et petulantem vidi; nunquam autem vltro
quidquam tentasse eum, aut vere coiuisse cum iis, ob-
seruare potui. Simile quid de cane domestico Io.
Matth. Gesneri
V.Cl. audio, quem itidem gal-
linas ita subegisse, referunt. Non adeo miror, cum
canes lasciuientes inanimatis nonnunquam rebus, ad
genitalia fricanda, vti, notum sit. Gallum calecuti-
cum anatem compressisse, et vice versa anatem mascu-
lam, gallinam, pullosque inde mirandae formae pro-
diisse, dictum estz)
z) 
physic.Belustig. p. 392.Spallanzani in memorie
sopra i muli
. p. 18.
. Coire inter se saepius obserua-
tum. Est adhuc in vrbe anas mascula, quae similem
in gallinas exercet venerem, sterilem quamuis. Plura
eiusmodi prodigiosi aeque ac infoecundi coitus omitti-
mus exempla, cum de Iumaris adhuc paucis agere
animus sit, famosis illis diuersi plane ordinis, taurini
scilicet et equini, hybridis.
Nescio vnde habuerit Cl.Bvffona)
a) 
T. XIV. p. 248.
, Colv-
mellam
iam Iumarorum mentionem facere, citari-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[14]
que eum a Conr. Gesnero. Nec illum eos teti-
gisse, nec hunc eum super ipsis citare, eruere potui.
Ipsum contra Gesnervm primum de Iumaris lo-
quutum fuisseb)
b) 
Hist.quadrup.viuip. p. 19. 106. et 799.
puto. Nam Liviic)
c) 
Dec. III. L. 3.
equuleum e bo-
ve ad Sinuessam natum, huc non refero, cum rem
tanquam inauditam inter prodigia referat. Tigurinus
autem polyhistor “peculiare quoddam mulorum genus
in Gallia circa Gratianopolin haberi, audiuisse ali-
quando; quod ex asina et tauro natum, vernacula
lingua Iumar  appelletur. In Heluetiae alpibus, su-
pra Curiam ad pagum Spelugam ex equa et tauro na-
tum equum ex viris fide dignis accepisse”
d)
d) 
cf. Iac. Rveffde conceptu etc. p. 48. a. in monstro-
rum historia.
.
Gesnero coaetaneus fuit Hieronymvs
Cardanvs
, qui etiam de Iumaris, et quod den-
tes habeant superiorese)
e) 
Contradic.Medic. L. II. Tr. VI. contrad. 18. p. 444.
, sintque valde robusti et au-
dacesf)
f) 
ibid. p. 448.
, dixit.
Post eum I.Bapt. Porta, se ipsum Ferrariae
vidisse eiusmodi animal, forma muli, capite vitulino,
cornuum loco duobus tuberculis, colore nigro, oculis
taurinis, retulitg)
g) 
Mag.nat. L. I. c. 9. addit audiuisse, eos in aliquibus
Galliae partibus vulgares esse: etsi per Galliam trans-
iens non viderit.
. Repetita haec sunt posteah)
h) 
P. Zachiasquaest.med.legal. T. I. p. 533. ex equa
et tauro.
ad
Ioannem Leger vsque, qui prolixe magisi)
i) 
Histoire generale des Eglises evangeliques de Vallees de
Piemont ou Vaudoises. a Leyde 1669. fol. p. 7.
repet. in
Almanach de Gotha 1767. p. 63.
de
iis praecepit, iconemque simul addidit. “Nasci dicit
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[15]
Iumaros vel ’ex connubio tauri et equae, vel ex illo
tauri et asinae: illos proceriores esse statura et Baf 
appellari; hos minores Bif  dici; illis maxillam supe-
riorem luculenter breuiorem esse inferiori: porcello-
rum in modum; dentes superiores ad pollicis s. digi-
torum duorum distantiam magis retrorsum po-
sitos esse, quam inferiores. His, Bif , inferiorem ma-
xillam breuiorem esse superiori, vt in leporibus esse
soleret, dentesque superiores praestare inferoribus.
Neutrum ideo genus villaticis pastionibus vti posse,
nisi tam longa sint gramina, vt lingua illa decer-
pere possint. Capite caudaque boui simillima esse
haec hybrida, cornuum vestigia exiguis tuberculis
significari. Quoad cetera, asino aut equo simillima
esse. Mirum iis esse robur, certe si corpus exile spe-
ctes; minores esse mulis vulgaribus; parum come-
dere eos, cursu veloces esse: se ipsum vna die 18 mil-
liarium iter in montosis cum tali Iumaro fecisse, idque
multo commodius, quam cum caballo fieri soleret”
.
Ex hac relatione pleraque bona fide receperunt
nuperioresk)
k) 
Venettep. 324. ex equo et vacca. Ex vacca et
asino natis vngulam fissam tribuebant. Bovrgvet
lettres philosophiques IV. p. 160. sqq.
e tauro et asina.
Manuel Lexique. Paris. 1755.Encycloped.Paris. T. IX.
p. 57.
B.S. Albinvsin praelectionib.physiolog. nu-
perrime adhuc auctor libri Cours d’hist.nat. ou tableau
de la nature T. I. Par. 1770. 12.
et praeter Pedemontiumetc. alibi etiam
extare Iumaros dixerunt. apud Tunetanos et Algiren-
ses
Shawl)
l) 
Travels p. 239. ed. Oxf. 1738.f. dici Kumrah .
, in capite viridiMerollam)
m) 
Voyage to Congo in Churchilli Collect.T. I. p. 655.
, Lan-
guedoci
n)
n) 
Dictionnaire Languedocien-François par M. l’Abbé de
S. . . .
à Nimes 1756. 8. p. 256.
.
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[16]
Sensim curiosiores facti naturae scrutatores, se-
care cupiebant huiusmodi hybrida. Frustrati spe Re-
avmvrivs
o)
o) 
Mem. sopra i muli p. 6.
et B.S. Albinvs (qui ex Africa af-
ferri iusserat vnum, quod autem in itinere periit).
Contigit postea veterinario Cl.Bovrgelat, esse
tam felici, vt Iumarum in theatro Lugdunensi cultello
subiicere possetp)
p) 
Avant-Coureur 1767. no. 50. sq.
. neque tamen adeo certa sunt, quae
ex conatibus huius viri redundarunt, cum famae ni-
mium credidisse videatur. “Ventriculum forma qui-
dem equino similem esse, multo tamen maiorem. In
totum etiam plus ab equa quam ab tauro inesse Iu-
maro, tam quoad formam externam, quam quoad
interiorem constitutionem, ventriculi praesertim,
cuius in taurino genere ob ruminationem singularis
plane structura nota sit. Denuo ideo firmari physi-
corum obseruationem, qui matri in formando foetu
plus tribuerent quam patri.”
Effecerat adeo labore suo
V.Cl. vt incertiores essent eruditi quam dudumq)
q) 
Dictionn. des animaux. T. II. p. 555. pluribus Bo-
mare
dict. T. VI. p. 174. sq.
.
Cl.Bvffon post ea binos Iumaros secari fecit. Py-
renaicum alterum, alterum e Delphinatu. In neutro
bouis vestigium repertum fuisse refertr)
r) 
l. c.
.
Haec omnia tamen nondum sufficere videbantur
naturalis historiae curiosis. Factum ideo est, vt ma-
ximi nominis Virorum Bonnetisc. et Spallan-
zanii
intercessione, Cardinalis delleLanze peritio-
ri magis cultello subiici Iumaross)
s) 
Bonneti ad Spallanz.ep. in Mem. sopra i muli
p. 11. sq.
Encyclop. parde Felice T. XXV. p. 242.
, tabulasque anato-
micas super ipsis confici iuberet. Luculenter ex his
conatibus apparuit Iumarum putatiuum nil esse nisi me-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[17]
rum hinnumt)
t) 
ex equo et asina. Varro de R. R. II. 8. 1.Colvmella
VI. 37. 5.
Plin. VIII. c. XLIV. 5.Hesych.Γιννος,
᾽ȣ ὁ πατηρ ἱππος, ἡ τε μητηρ ονος.
 
 
minor mulo, labo-
rum patientissimus, cauda asinina etc. contrario plane
sensu hinni mulique notiones sumit Perill.aLinné
gener.ambig.amoen.acad. VI. p. 12. sq.
(Bardeau ). Laryngem, glottidem,
ventriculum simplicem, bilis vias, omnia equino ge-
neri similia esse, a bouino differre.
Ita demum demonstratum est quod pridem suspi-
catus erat summus Hallervsu)
u) 
l. c. p. 9.mihi haec nimia videntur, neque vlla penis
taurini ad vaginam equae est proportio.
Quam supra p. 12. tetigi difficultatem, eadem et heic
elucet si nouimestrem vaccae grauiditatem cum vndeci-
mestri equae compares.
. Ipse nuper ad-
huc Casselis binos hinnos quos Iumaros esse rumor fe-
rebat, cominus vidi. Erant staturae asini maioris, a
cuius forma etiam parum abhorrebant, colore nigro,
dentibus vtriusque maxillae equinisw)
w) 
cf. quoque Bemerk. eines Reisend. durch Deutschland,
Frankr.Engl.u.Holl. 2 Th. p. 60 sq.
; ruminationis
ne vestigium quidem etc.
Sed e diuerticulo in viam reuertamur. Quae huc
vsque dicta sunt partem ad demonstrationem difficulta-
tum quae in historiis hybridorum, diuersae nimis spe-
ciei occurrunt, partem ad aliqualem euolutionis proba-
tionem pertinent, nobisque in posterum vsui erunt,
vbi et in solis varietatibus elucebit plurimum formae a
matre, pauxillum a patre animalibus impertiri.
Paucissimis adhuc de humanis illis partubus hybri-
dis absoluere licet, quos e brutis aut nasci aut generari
tam copiose docuit credula antiquitasx)
x) 
Iac. Rveff. Paraevs. Aldrovandvs. Schenk. Licetvs,
alii monstror. compilatores. de puella Suecica ab vrso
compressa, hincque filium heroem enixa Saxo Gramm.
et Olavs M. (ansam fortassis praebuit fabellae de vrso-
rum in grauidas furore, huncque sistendi singulari reme-
dio). E veterum scriptis studiose exempla collegit
Thom. Reinesivs popularis meus vir summus schola
ICtor. medica
p. 493 sqq.
recentiora habet StorchKin-derkrankh. I. p. 16.
, quibus autem
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[18]
in totum omnem denegare fidem praeteralia physica,
maximi momenti moralia argumenta iubent, ita vt
summum numen prouidisse iam horrendis eiusmodi
connubiis, inaniaque ea reddidisse verosimillimum sit.
Quae in hybridorum disquisitione probe distin-
guenda esse supra iam monuimusy)
y) 
p. 9.
ad ea et heic attende-
re necesse est. Homines cum brutis nefando scelere coi-
visse quidem veterumz)
z) 
Plvtarchvs hinc inde in symposio et parallelis.Virgil.
Ecl. III. 8. etc.
et recentioruma)
a) 
de 3000 Italis auxiliaribus Duci de Nemours1562 in
Delphinatum missis inque capras insanientibus Bayle
Dict. Art. Bathyllus T. I. p. 469.
Th. Warton ad
Theocr.Idyll. (Oxon. 1770 4.) I. 88. p. 19.
audiui ex
docto quodam amico, qui per Siciliam insulam iter faciens,
ibidem cum vetera monumenta, tum populi mores ac-
curatius inuestigauerat, inter confessionis articulos a
siculis caprariis apud montes vitam solitariam degen-
tibus, etiamnum per sacerdotes proprios rite solere exi-
gi, an rem cum hircis suis habuerint.
Manati genitalia femininis adeo similia esse vt Arabes
cum ipsis coëant relatum est. cf. Exc.MichaelisFrag.
an die nach Arab. reisenden. p. 115.
quaedam lo-
ca probare videntur. Foecundum autem alicubi exti-
tisse eiusmodi immanem congressum nullum extat cui
fidere possis exemplum. Imo quae de Indarum cum
simiis maioribus coitu, et inde natis anthropomorphis
referunturb)
b) 
v. post alios Zvcchelli relaz . di Congo p. 148.
Iacobo iamiam Bontioc)
c) 
h.n. et med.Ind. V. c. 32.nec pueri credunt, nisi
qui nondum aere lauantur
.”
viro cete-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[19]
roquin satis credulo dubia et fabulosa visa sunt. Et si
etiam libidinosos simiarum mares, feminis humanis in-
aestuare concederes, de procreanda tamen sobole vel
ideo ne cogitandum quidem foret, cum iidem peregri-
natores, feminas in amatorum brutis amplexibus mise-
re perire, referantd)
d) 
cf. eleganter super hoc argumento disserentem Cl.Wie-
land
aduers.Rousseau in Beytr. zur geh.Gesch. des
M.V.u.H.
II. p. 50 sqq.
.
Abominandum relinquo argumentum, idque eo
libentius, cum scopo nostro appropinquari oporteat,
ita tamen, vt priusquam varietatem hominum inter se
scrutemur, de ipsa hominis ab reliquis animantibus di-
screpantia, paucissima verba faciamus. Fecundissi-
mum sane et pulcherrimum argumentum, cui autem
diutius immorari angusti libelli limites prohibent, quod-
que hic loci tribus tantummodo verbis absoluere necesse
est, etsi pauca ea, quae super eleganti hacce materie
collegimus, alibi publici iuris facere lubentes pollice-
mur.
Optime in praesenti defungi putamus, si prius
de animae dotibus, tum de corporis structura acturi
sumus: quae tamen bina momenta ne minimam qui-
dem inter se relationem habere videntur: ita vt ab or-
ganica animalium structura, cum humano corpore
comparata, ad eorundem animae facultates, nulla pla-
ne valeat consequentia; quod cuiuis elephantem aut
equum cum simia (quam simulacrum hominis, imo
quoad faciei corporaturam φοραν  et membrorum mo-
tiones hominem dixit Reinesivse)
e) 
var.lect. p. 69.
) comparanti fa-
cile patebit.
Argumenta quae, currente praesertim seculo,
steriles plerumque lites concitarunt de anima, ratione,
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[20]
loquela etc. brutorum, non adeo difficilia et confusa
videntur, dummodo cum animalium moribus familia-
rior paulo, corporis humani physiologia non expers,
praeiudiciis autem liber satis sis.
Desunt ergo homini soli, quos vocant instinctus
s. facultates connatae se ipsum ab iniuriis externis de-
fendendi, victum salubrem quaerendi etc.; artificiales
(Kunst-Triebe ) in totum, reliqui eatenus, vt leuia
tantum eorum vestigia agnoscas.
Miserum ideo esset genus humanum, nisi indem-
ne seruaretur rationis vsu, qua plane destitui reliqua
animantia, eaque solo sensu interno s. communi, ve-
re materiali (nec ipsi tamen homini denegato) praedi-
ta esse, mihi certe, post ea omnia, quae super animam
brutorum rationalem legif)
f) 
nuperrime Deutsch. Merkur. 1775. Sept.Oct.
, cum animalium vitae ge-
nere, actionibus, et quae fere princeps est speculatio,
studiosamque mereretur attentionem, cum mortis in
brutis et homine, phaenomenis, comparaui, vero
simillimum videturg)
g) 
Cardanvsde subtil. L. XI. p. 551. T. IIIii. Oper.“Ho-
mo non plus est animal, quam animal planta. Si enim
animal quamuis nutriatur et viuat, plantae nomen non
meretur, nec omnino planta est, quia animam quae
sentit, habet, praeter plantam. homo cum praeter ani-
mal mentem habeat, desinit esse animal etc.”
. Instinctus sibi semper similis
manet, nec cultura proficit, nec in tenello animali
minor aut debilior est, quam in adulto. Rationem e
contrario germini delitescenti comparare licet, quod
temporis demum progressu, vitae socialis, aliarumque
externarum rerum accessu, euoluitur quasi, efforma-
tur, excolitur. Iuuencus iam vim suam sentit adeo vt
armis nondum natis vti audeat:
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[21]
Cornua nata prius vitulo quam frontibus exstent,
Illis iratus petit, atque infensus inurget
h)
h) 
Lvcret. V. v. 1033. sq. cf. plurimis ReimarvsTrieb.
der Th.
p. 202 sq.
.
Vnde nisi intus monstratum? Homini e contrario nihil
huiusmodi contigit. Nudus, inermis nascitur, nullo
munitus instinctu, totus a sociali vita, ab educatione
pendens. Haec rationis flammulam sensim suscitat,
quae demum sola eorum omnium defectum feliciter
compensat, quibus bruta homini praestare videbantur.
Homo, inter feras educatus, humano consortio desti-
tutus, ferus euadit. Nunquam autem vice versa idem
feris contingit inter homines degentibus. Neque casto-
res et phocae, socialiter viventes, neque domestica
animalia, nobiscum familiariter versantes, ratione prae-
dita euadent.
Directa ex dictis patet vocis et loquelae animali-
um differentiai)
i) 
eleganter Cl.CovrtdeGebelin in plan général du
monde primitif.
p. 10.
La langue est double: celle des
sentimens et celle des idées: la premiere commune à
l’homme avec les animaux, mais beaucoup plus parfaite
chez le premier. la seconde absolument privative a
l’homme, parce qu’elle ne pouvoit convenir qu’ à lui
repondant à des operations auxquelles lui seul entre tous
les Etres qui vivent sur ce Globe, puisse s’elever.
 
qua homini solik)
k) 
hinc Rabbinis nonnullis haud inepte homo dicitur ani-
mal loquens
חיפדבת 
loquelams. ratio-
nis vocem, brutis affectuum solum linguam tribuen-
dam esse putamus. Ratione temporis progressu euo-
luta, mens ideas linguae committere studet. Infantes
tenelli caris sibi personis nomina imponunt, quod nulli
vnquam animali contigit, etsi herum suum, aliosque
familiares probe distinguat. Nullam adhuc attentio-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[22]
nem merentur quae prisci peregrinatores de remotio-
rum quorundam populorum linguis protulerunt, quos
voce solum inarticulata et bruta quasi, instructos esse
tradiderunt. Certo certius est ferocissimis gentibus,
Californiis, capitis bonae spei accolis etc. peculiare lo-
quendi genus et determinatarum vocum copiam esse, et
e contrario animalia, siue quoad corporis structuram
homini similia, quale celebris oran-vtan l)
l) 
v. Th. BowreyMalayo Dictionary Lond. 1701. 4.Ott.
Fr.v.d.GröbenGuineische Reisebeschr. p. 31.
est, siue
humanis sensibus proxima, vt Plinii verbis de Elephan-
te vtar, loquela destitui, eaque paucos, et maxime
aequiuocos sonos emittere. Loquelam solius rationis
opus esse, vel ex eo constat, quod alia animantia, et-
iam si eadem fere cum homine vocis organa habeantm)
m) 
In simiis vuulam, reliquaque humano laryngi similli-
ma ipse reperi. In Pygmaeo suo Tyson p. 51 sqq.
,
illa tamen penitus destituantur.
Iam si corpus humanum spectes, facilius certe
quemuis hominem a quouis alio animante primo sta-
tim intuitu distinguere, quam fixa criteria constituere
poterisn)
n) 
Perill.a Linné nullum hactenus characterem eruere
potuit, vnde homo a simia internoscatur etc. v. praef.
ad Faun.Suecic.
quibus ille a ceteris differat. Summum
Numen eo minus euidentes firmasque corpori humano
characteres distinctiuos addidisse videtur, quo magis
summum eius opificium nobiliore sui parte, ratione
nempe, reliquis omnibus animantibus longissime prae-
stat.
Attamen operae pretium erit pauca ea sigillatim
recensere, quae nostro corpori propria esse videntur.
Huc prae ceteris situm erectum referrem, quem pla-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[23]
ne intactum relinquere nupera Cl.P. Moscatio)
o) 
delle corporee differenze essenziali, che passano fra la
struttura de’ Bruti, e la umana.
Milano. 1770. 8.

paradoxa prohibent, quamuis rem ad liquidum explo-
ratam soleque meridiano clariorem recoquere et rumi-nare quasi, piget. Certe Cl. Virum elegantem cetero-
quin et in plurimis laude dignissimum libellum tenta-
menti gratia neque adeo serio confecisse, est quod cre-
dam, cum partem argumentis vsus sit quae certe a viro
anatomes humanae et comparatae gnaro, imo ad vtram-
que non semel prouocante, haud expectasses; partem
grauissima et omni exceptione maiora momenta pro
homine bipede, iam a magno Galenop)
p) 
praesertim in aureis de vsu partium libris. v.c. L. III.
c. 1. sqq. p. 125 sqq. c. 16. p. 193. L. XIII. c. 11. p. 765.
vtor ed. Lugd. 1550. 16.
et immor-
tali Barth. Evstachioq)
q) 
per totum fere Ossium examen. inprimis p. 175. ad 182.
ed. Venet. 1564. 4.
studiosissime pertracta-
ta, intacta plane reliquerit. Faciles damus Cl. Viror)
r) 
p. 34.

minus fortassis ponderis inesse vulgaribus illis pro situ
hominis erecto argumentis, a situ foraminis magni
occipitaliss)
s) 
Davbentonsur les Différences de la situation du grand
trou occipital dans l’homme et dans les animaux
in mem.
de l’Acad. des Sc. de Paris.
1764. p. 568 sqq.
, brachiorum ad pedes ratione, mammis,
pectoret)
t) 
lege tamen Evstach. l. c. p. 175.
et humeri figura desumtis. at enim vero
difficiliora restant incessum bipedem mirifice probantia.
Taceo cordis apicem eiusque in embryonibus hominis
et brutorum directionem, quem quidem Cl. Vir tan-
gitu)
u) 
p. 26.
ita autem explicat, vt contrariae opinioni arma
ipse tradere videatur. Taceo validum illud a capitis
cum primis ceruicis vertebris connexione et motu, de-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[24]
sumtum argumentum, quod eo lubentius hic omitto
cum summi Evstachii egregius super id extet la-
borw)
w) 
l. c. p. 234 sqq.
, quem fere totum transscribere oporteret. So-
la peluis pedumque structura anatomes ceteroquin ex-
pertes, quadrupedis ossium compagem vel obiter cum
humana comparantes, facillime in nostras trahet par-
tes. Videat quis ilia humani sceleti latissima, in an-
gusta ischia inferius desinentia, peluem breuem, su-
pra valdopere dilatatam, infra ita arctatam vt fetui
quidem exitus pateat, vteri autem prolapsui prouide
prospiciatur etc. comparet ea cum oblonga, recta et
quasi cylindrica quadrupedum pelui, cum lata eius co-
xendice, ischiis diuaricatis etc.; consideret demum glu-
taeorum, crurisque musculorum nexum et fabricam
in homine et brutis etc. et tum dicat qualem eundi mo-
dum illi conuenire verosimile videatur. Periculum fa-
ciat in quouis sceleto animalis recenti, aut saltem Coi-
terianam
iconemx)
x) 
scelet, animal.Norib. 1575. fol. maj. Tab. II.
vulpis sceleti erecti, posteriori-
bus tantum pedibus ridicule incedentis videat, et con-
tra humanum sceleton brachiis et pedibus innixum sibi
fingat, et non potest non fieri quin brutum bipes et
hominem quadrupedem pro aeque prodigiosis habeat.
Inseparabilis est cum peluis generaliore consideratione,
alia acetabuli et capitis ossis femoris, ceruicisque eius-
dem demonstratio. Pertinent huc ceruix in homine ob-
longa quae sensim oblique deorsim ducitur, in brutis
imo et in simiis breuis, propemodum transuersa, ca-
putque obliquius cum coxae articulo commissum, tota
porro pedis ossium syntaxis, calcaneus homini crassus,
iunctura tarsi cum ipsa pedis planta, qui ipse in homi-
ne oblongus latiorque existit, plurimaque id generis
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[25]
alia huc spectant, anatomes cultoribus ad nauseam tri-
ta et notissima, aniatrologicis autem intellectu diffici-
liora, quare ea longa deducere virga ineptum fore pu-
tamus, eo magis cum fontes iam diximus e quibus
haurire poterint qui facillimae rei plura adhuc argu-
menta desiderant. Directe ex dictis fluit alia hominis
proprietas manus nempe duae quas soli humano gene-
ri tribuo, cum simiis e contrario aut quatuor aut nullae
plane competant, quarum hallux remotus a reliquis
pedum digitis iisdem ipsis vsibus inseruit quos manuum
pollices praestant. adeo certa res est vt vel ex eo solum
capite Robinetiy)
y) 
Essais de la nature qui apprend à faire l’homme tab.
IX. p. 155.
foetus-pongo  certissime pro em-
bryone vere humano habendus sit etiamsi reliquas cor-
poris partium rationes et totam structuram mere hu-
manam negligeres. De manus humanae formatione
admiranda praeter Galenvmz)
z) 
l. c.
Hahnivsa)
a) 
Io.Fr.Hahnde manu hominem a brutis distinguente.
Lips. 1719. 8.
ex
professo scripsit.
Si haec omnia rite pensito adeo fere adducor vt
etiam notissimum illum oran-vtan  naturaliter quadru-
pedem esse censeam. Noui quidem plerosque itine-
rum auctores de ipso verba facientes illum pro bipede
venditare. Quae tamen in contrariam ire sententiam
me iubent, praeter multorum peregrinantium pronita-
tem admiranda paulisper exaggerandi, sequentia sunt:
primo nonnulli qui haec animalia descripserunt, sae-
pius
b)
b) 
Le Gvat T. II. p. 95 - souvent Tvlp. L. III.
c. 56 -
multoties
-
tantum ea pedidus posterioribus incedere di-
xerunt, quod certe suspicionem excitat, ea quoque
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[26]
vt cetera animalia quadrupeda iuisse: porro, plerique
iconibus exhibitic)
c) 
Tysonis, Edwardsii, Bvffonii. ille Oran-vtan  quem
Ienae1770 viuum vidimus, nonnisi baculo suffultus
pedibus posterioribus insistere, neque facile deambulare
poterat.
baculo innituntur, vrsorum fere
saltantium more. Vola manus eorum aeque alte sul-
cata, plicis et scissuris distincta est, ac pedis plantad)
d) 
v. le CatTraité du mouvement musculaire tab. I.
.
Calcanea depressa, minus prominula firme incedere
prohibent. Si interiora spectes, peluis elongata, fe-
morum ossa, aliaque quae modo diximus, praeterea
autem musculus eleuator clauiculaee)
e) 
Tysonanat. of a pygmy fig. 3. 12. pag. 87 opusculor.
Lond. 1751 editor.
, naturali statu
quatuor incedere pedibus hoc animal, maxime proba-
bile faciunt. Simiae longimanaef)
f) 
Homo Lar Linn.
exemplum eidem
opinioni egregie fauet. Soli ergo homini bipedem esse
contigit, nisi forte manatum, aves, (pinguinos prae-
primis), aut lacertam Sirenem obiicere velles. Et ere-
ctum situm homini praeter naturam esse, illorum in-
felicium exemplo minime euincitur quos inter feras
educatos fuisse hinc inde relatum legimus. Dura ne-
cessitas, fortassis etiam imitatio miseros manibus pedi-
busque simul incedere docuit, cum nemora et fruticosos
saltus imo ferarum cubilia et receptus perreptare ipsis
necesse fuerit. neque tamen omnibus id contigisse cer-
tum est. Hassiacus illeg)
g) 
Dilich. Hessische Chronick. P. II. p. 187.
inter lupos repertus inter-
dum
saltem quadrupes incedebat: Zwollensish)
h) 
Bresl.Samml. Ian. 1718. Aug. et Oct. 1722.
et
Campanicai)
i) 
Hist. d’une fille sauvageetc. à Par. 1761. 12.
puellae, Hamelensisk)
k) 
Bresl.Samml. Decembr. 1725.
puer etc. recti
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[27]
ibant. Imo nec argumentum ab infantibus desumtum
locum habet, cum cuiuis tenellos eiusmodi obseruanti
notissimum esse debeat, eos vix vnquam quadrupedes
repere, sed clunibus magis insidere, manibus innitil)
l) 
ita quoque Hamelensis puer. Bresl.Samml. l. c.
,
et pedibus quasi remigare. Minus recte ergo dixerat
Plinivsm)
m) 
VII. 1. T. I. p. 369 ed. Hard.
primam roboris spem, primumque tem-
poris munus, quadrupedi similem facere hominem.
Qui autem erectum situm morborum fomitem faciunt,
cum veterinariae medicinae, tum eorum malorumn)
n) 
v.c. tumores hypochondriorum etc. hiberni iuuenis
ap.Tvlp. IV. 10.

obliuiscuntur, quae miseros homines feros quadrupedes
vexasse legimus.
Sed praeter situm erectum et binas manus alia
quoque consideranda restant, quae itidem humano ge-
neri propria esse videntur. Omnium animantium vni-
cus homo inermis plane et nudus in hunc orbem posi-
tus esse videtur. nec dentes feroces, nec cornua, nec vngulae,
nec tegmina, nec pellis hirsuta ipsi data sunt. Non est
quod animalia obiicias his omnibus similiter destituta;
in his enim semper aliquid inuenias quod ipsos sartos
quodammodo serueto)
o) 
Polypo vix vllus hostis est, et vulnera ipsi forte illata
in noua suae speciei animalia excrescunt.
. Homo autem omnibus quae
modo diximus aut plane, aut certe maximam partem
destituitur. Depilis fere est, cum quadrupeda quae dorsum
coelo et tempestatibus obuertunt aut pelle hirsuta, aut
cute crassiore, aut testis, aut squamis, aut aculeis mu-
nita sint. Homini paucae saltem corporis sui regiones
pilosaep)
p) 
rara pilosorum hominum exempla obiici nequeunt,
quae inter monstra referre mallem. Familiam hirsutam
ex Ins. Canariis v. ap.Aldrovand.monstr.hist. p. 16
sqq.
etsi fideas fabuloso ceteroquin auctori, non magis
tamen mireris necesse est, quam sedigitorum stemmata.
cf. ZahnSpecul. physico-math.hist. T. III. p. 70.
Ipse memini, opilionis illius anthropophagiao.1772.
Berkae prope Ienam iudicati, dorsum, cum iam per
aliquot hebdomades rotae implicatus tempestatique ex-
postus esset et vestimenta defluerent, totum pilosa hir-
sutie obtectum apparuisse.
, at dorsum pene caluum est, quod certe
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[28]
nouum pro homine erecto argumentum praebet. Den-
tes aequales magis, rotundiores, planiores et vno ver-
bo ita constructi, vt primo intuitu pateat homini ma-
xime ad victum mandendum, quodammodo etiam ad
loquelam, minime autem armorumq)
q) 
“quum homo sit animal mansuetum et ciuile, cuius ro-
bur et vires magis in sapientia quam corporis fortitudi-
ne consistit.”
Evstach. de dentibusp.m. 85.
loco eos datos
esse. Ipsi simiarum dentes longe ab humanorum for-
ma recedunt. Canini ipsis longiores, acutiores, a vi-
cinis remotiores; molares autem alte incisi, spinis quasi
acutissime prominentibus horridi. Praeter dentes, et-
iam os angustum hominem mitem et inermem demon-
strat, quod labiis ornatum est, quibus ipsis etiam a
simiis aliisque sibi similibus bestiis differt.
Disputatum est num brutis eadem animi pathe-
matar)
r) 
eleganter super hoc argumento Cl.Moscati l. c. p.
38 sqq.
competant quae homini. difficilior quaestio fit si
modos quibus hi doloris gaudiique sensum declarant,
praeprimis fletum risumque respicias. Lacrumari ani-
malia certum est, cum iis organa ads)
s) 
Bertinsur le Sac nasal ou lacrymal de plusieurs Es-
peces d’animaux. mem. de Par.
1766. p. 281 sqq.
plorandum da-
ta sint, humanis partem simillima: in id autem al-
tius inquirere oportet, num hoc tristis affectus
impulsu iis accidat. Relatum est de quibusdam
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[29]
v.c. de Simia oran-vtan t)
t) 
Bontivs L. V. c. 32.Lecat l. c. p. 35. qui tamen bo-
nus vir in totum huic simiae nimium tribuere videtur,
quo magis eam, transitum vix sensibilem ab homine ad
cetera animantia facere, studet euincere.
, ignauou)
u) 
Artediin descr.mus. Sebae I. p. 53.
, phocisw)
w) 
Stellerv.sonderb.Meerth. p. 140.
,
equox)
x) 
Schneiderde catarrho p. 371.
, ceruoy)
y) 
officinales. alii pro sordibus, concremento osseo etc.
habuerunt.
, tardaz)
z) 
Qviqveranlaud.prouinc. p. 36 sq.
, testudinea)
a) 
LigonBarbad. p. 36.
etc. Op-
timi Stelleri narratio certe inter reliquas maxi-
mam fidem meretur; ita vt tristem ploratum animali-
bus communem cum homine esse, probabile sit. De
laetitiae effectu risu videlicet magis dubium est. Sunt
nonnullis animalibus peculiares tranquillitatem aut gau-
dium declarandi modib)
b) 
caudae motus in cane; felium singularis susurrus etc.
, faciei musculos autem mu-
taric)
c) 
v. Iam. Parson’shum. physiognomy explaind p. 73.
, aut cachinnos edi, praeter hominem vix in alio
animanti obseruatum esse puto. Simiarum crocatus,
aut ignaui voces non magis huc pertinent, quam ca-
nium latratus aut auium soni, gaudii indices.
Puellae peculiare quidquam habent, quod reli-
quis animantibus omnibus etiamsi intacta fuerint, ne-
gatum esse videtur, hymen puta, humano generi ma-
gis forte morales ob caussasd)
d) 
lege summum Hallervmphysiol. L. XXVIII. p. 97.
, quam vt physicos vsus
habeat, concessum. Fluxum menstruum femineo in-
ter homines sexui soli quoque tribuereme)
e) 
Consentiunt Plinivs VII. 15. p.m. T. I. p. 382.Soli-
nvs
ex Democrito I. p.m. 6.
. Sunt qui-
dem qui alia quoque animantia eius sexus menstrua pati
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[30]
dicantf)
f) 
v. ap.Haller. l. c. p. 137 sq.
et de simiis praesertim plurimis asseruit Cl.
Bvffon*)
*) 
T. XIV.XV. saepissime.
. Tota res a periodici fluxus notione
pendet, quam si probe expendas, simiis vix concede-
rem. Plures nec vnius speciei simias feminas, per
plures quoque annos in Excell.Büttneri viuario
studiose obseruaui, neque tamen menstrua pati eas di-
cere ausim. Vteri haemorrhagiis easdem interdum ob-
noxias esse certum est, quae tamen nullas fixae periodi
terminos seruant, sed modo post octiduum, modo
post tres pluresue adeo hebdomadas in eadem simia,
ceteroquin optime valente, redeunt; in nonnullis au-
tem plane nunquam apparent.
Haec bina ergo, hymen scil. et periodicum san-
guinis menstrui fluxum humano generig)
g) 
aniles de Americae quibusdam gentibus fabellae, fluxu men-
struo carentibus, nostro aeuo nulla adhuc refutatione egent.
propria esse
puto. De clitoride autem et nymphish)
h) 
dubitat Perill. a LinnéS.N. ed. XII. p. 33 sq.
nullum du-
bium est quin etiam animalibus data sint. Imo clitoris
praegrandis et fere enormis in quibusdam conspicitur.
Hymen, pudicitiae custos homini soli ratione praedito
conueniebat; clitoris autem brutae voluptatis obscenum
organon bestiis quoque concessum est. Pauca sufficiant
exempla: In papione mandril (S. maimon Linn.)
quem praeterita hyeme cultello subieci, semiuncialem,
turgidam, laxo praeputio cinctam, et adeo eminentem
vidi clitoridem, vt facile pro hermaphrodito imponere
potuisset ignaris, eo magis, cum glandis virilis simi-
litudinem augeret plicula, in apice corpusculi conspi-
cua, inperuia tamen. Nymphae detritae videbantur
aut cum pudendi labiis callosis, hiantibus, coalitae.
Easdem autem distincte simul cum clitoride obseruaui
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[31]
in Lemure Mongoz quem aestate praeterita viuum
Goettingae vidimus. Ignauo didactyloMusei Regii
rotundior clitoris inter tumida pudendi labia prominet.
Plura exempla collegit Magnus Hallervsi)
i) 
l. c. p. 80. adde clitoridem pertusam et in vrinae vesi-
cam ducentem in Lemure Coocang (tardigradus linn.
praestat nomen animalis patrium e Parkinsonio restitue-
re.) ap.Daubenton T. XIII. p. 217. tab. XXXI. fig. 4.
annon praeter naturam hoc accidisse verosimile est?
.
Haec ergo sunt quaedam momenta, quae huma-
no generi propria et quidem absque curatiore anatome
statim dignoscenda videntur. Mitto alia, vt auriculas
immobilesk)
k) 
Aristot. de part.anim. II. 11.
aut vtriusque palpebrae cilial)
l) 
v. Perravlthist. des anim. P. III. p. 112. ed. Paris.
1732.
vidit in Elephanto, struthione, vulture. Ipsi hu-
manis simillimos in plurimis simiis obseruauimus.
quae
olim falso soli homini tribuebantur.
Immensus pateret campus idemque amoenissimus si
adhuc internam humani corporis structuram eatenus
spectare liceret quatenus ab aliorum animantium structura
euidentissime recedit. At enim vero limites opelli no-
stri illinc euagari vetant. Partium ergo eorum qui de
his erudiri cupiunt, erit, comparatiuae anatomes au-
ctores praeprimis autem eos adire, qui animalia homi-
ni quodammodo similia curatissime secarunt, e quo-
rum numero Evstachiosm)
m) 
libris saepius cit.
, Coiterosn)
n) 
principal.c.h.part.tab.Norib. 1575. fol. maj.
, Riola-
nos
o)
o) 
Io.Riol.Io.fil.osteologia simiae. Par. 1614. 8.
et Tysonosp)
p) 
citauimus iam immortale opus.
nominasse sufficiat. Legant
hos, qui forte oran-vtan  aliasue simias homini non
adeo dissimiles putant, vt aut pro cospeciebus aut
certe humano generi maxime cognatis animalibus, ha-
beri possint. Nobis autem in praesenti ex plurimis
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[32]
paucissima saltem selegere, breuiterque recensere ani-
mus est.
Quum cerebrum nobilissimum corporis animalis
viscus, innumeras et cuiuis facile patentes ob caussas,
prae reliquis partibus summam profecto attentionem
mereatur, maximi nominis viri eius anatome compa-
ratiuae insudaruntq)
q) 
v.c.Sam. Collins’scomparative anatomy. v. Haller
cum in physiol. T. IV.
tum in op.minor. T. III.
eosque quibus occasio foret ad
similes labores incitaruntr)
r) 
HallervsPhysiol.T. V. p. 529.
. Moniti huius memor,
cum praeterita hieme non vnius generis simias secare
mihi contingeret, in cerebra earum praeprimis inqui-
siui, vniusque eorum basin speciminis loco exhibeo
Tab. I. Fig. 1. Est illud eiusdem papionis Mandril
cuius iam memini. Ad foramen occipitis magnum re-
sectum, cranioque exemtum, ponderis erat trium vn-ciar. et vnius drachmae, totum autem reliquum simiae
cadauer librar. ciuilium octo cum dimidio. Praecipua
in quibus basis eius ab humana structura recedit sequen-
tias)
s) 
cf. cum nostra icone cerebrum pygmaei Tysoniani
Fig. 13.
et Hallerianam elegantissimam humani cerebri
baseos tabulam icon.anat. fasc. VII. tab. I. Vt compara-
tio facilior fieret eundem fere litterarum ordinem reti-
nui, quibus in hac Halleri tabula visceris partes notantur.
sunt: Lobi cerebri anteriores (b) in totum fere
coaliti. Cerebellum (d) magnum satis pro cerebri ra-
tione, maius quam in pygmaeo. Pons Varolii (h)
nulla plane fissura a medulla oblongata (e) distinctus,
sed continuo decursu (g) cum ea coniunctus. Corpo-
rum pyramidalium et oliuarium ne minimum quidem
vestigium (f), pari vt in pygmaeo ratione. Ipsa au-
tem oblongata medulla (e) multo crassior quam in
homine aut pygmaeo. Secundum neruorum par in
magnam molem (2) coalitum ad ipsum demum in or-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[33]
bitas ingressum iterum diuiditur. ante separationem ab-
scissum est. Rete mirabile nullum. Omitto reliqua
minoris momenti, quae quiuis anatomice doctus faci-
le agnoscet, cui certe iconem curatissime delineatam
esse, fidem dare possumus.
Cerebro cranium eiusdem papionis subiunxi-
mus, (Fig. 2.) in quo praeter orbitas profundiores,
zygoma crassius, dentes a se inuicem remotiores, ca-
ninosque immanes sane, aliaque minoris momenti,
peculiare illud os, cui dentes incisores insident, maxi-
mam attentionem meretur. Eo nempe homo caret,
cum omnibus simiis plurimisque aliis mammalibust)
t) 
deest myrmecophagae didactylae, quam nuper dissecui
et cuius sceleton
coram habeo.

datum sit. Dubitabam quidem num quoque oran vtan 
eodem instructus esset; cum nec Tysonianau)
u) 
l. c. fig. 5.
nec
Daubentonianaw)
w) 
Mem. de Par. 1764. tab. 16. fig. 2.
cranii eius icones curatae satis es-
sent, vt suturae probe distingui possentx)
x) 
eodem vitio laborat sceleti simiae longimanae tabula
Bvff. T. XIV. tab. VI. imo egregius cetera Coitervs in
simiae penitae sceleto (quod libro, vltimo loco citato ad-
iecit), idem os notare omisit, quod tamen in quinque
diuersi generis simiarum craniis, quae coram sunt, lu-
culentissime apparet.
; neque An-
glus auctor
praecise satis de eo loqueretury)
y) 
p. 65.“In a Monkey I observed that peculiar Suture
Riolan mentions, but did not find it in the Pygmie:
only in the palate of the Pygmie I observed a Suture,
not from the Dens Caninus, as was in the Monkey,
but from the second of the Dentes Incisores
.
 
: soluit
autem nodum Exc.Fr.Gabr. Svlzer, qui Cam-
pervm
virum summum eiusmodi animalia incidisse,
idemque os in iisdem reperisse beniuole mihi scripsit.
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[34]
Alia ex hac singulari structura differentia fluit, nasi
nempe ossium, quae in humano capite duplicia, et
rhomboidalis fere figurae existunt; quum in simiis vni-
cum saltem, idemque triangulum conspiciatur, quae
tamen vt reliqua in hac icone obseruanda per se patent
et osteologiae gnaris facillime occurrunt, ideoque nulla
vlteriori explicatione indigent.
Inter reliquas humani et brutorum corporis diffe-
rentias nonnullae vulgatiores vel obiter tantum tangen-
dae sunt. Huc v.c. pertinet membrana nictitans, pe-
riophthalmium s. palpebra tertia, quam in homine leue
quoddam fabricae animalium imitamentum
dixit Hal-
lervs
z)
z) 
physiol. T. V. p. 328. sqq. quam adeant quorum plura
de hac membrana nosse interest. Multus quoque circa
eam est Cl.Petr. Tabarrani, cose anatomiche in Atti
de’ fisio-critici di Siena
T. III. p. 115 sqq.
Cl.de Pavw
membrana nictitans eadem est cum membrana pupillari
foetus! –
cette pellicule, inquit, que les Anatomistes
nomment
membrana nictitans, et, qui a de nos jours
excité une dispute immodérée entre Mrs Albinus et Hal-
ler
et
c.
 
Recherch.philos. sur les Americains T. II. p. 70.
not.
, etiamsi in ipsis diuersae classis et ordinis
animantibus pro vitae eorum genere etc. magnitudine,
situ et structura multum variata)
a) 
in nonnullis tenuia saltem eius vestigia reperire potui.
v.c. in Lemure Mongoz. exigua est in simiis.
.
Musculus porro bulbosus s. suspensorius oculi
quadrupedibus fere omnibusb)
b) 
Deest simiae oranutan Tyson p. 85. ipsi homini falso
et pertinaciter tribuerat Andr. Vesalivs. Cfr. Haller
l. c. p. 421.
Douglass Schreiberi p. 40.
proprius est, ita vt Li-
gamentum suspensorium colli, quo hominem tantum et
simias destitui dictum estc)
c) 
Summus a LinnéS.N. XII. T. I. p. 48.
. Alba haec et tendinea
pars vel vulgo nota nostratibus dicitur Haarwachs ,
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[35]
Anglisd)
d) 
Allen Mvllenanatomical account of the Eleph. p. 14.
Raywisdom of Godetc. p. 261 sq. 338.Ei.Synops. qua-
drupedum
p. 136.
Derhamphysicotheol. p. 324.
Packwax , Taxwax , Fixfax , et Whitelea-
ther
 
;
Bruxellensibuse)
e) 
Vesal.de c.h.fabr. p. 361.
Vast etc. capiti et collo susti-
nendo quadrupedibus inseruitf)
f) 
La Fossecours d’Hippiatrique tab. XI. a.
. Etiamsi autem ho-
mo cum simiis eo careat, minime tamen exinde sequi-
tur simias quoque erectas incedere debere, cum in his
elegans vertebrarum colli structura, in homine autem
vnice incessus bipes huius ligamenti defectum suppleat.
Tota res circa harum vertebrarum corpora versatur et
optime ex comparatione ipsorum ossium, in humano
et simiae sceleto apparet, quare colli vertebrarumg)
g) 
Reliqua in quibus simiae vertebrae ab humanis abhor-
rent ex Evstachio et Coitero transscribere piget.

totam syntaxin eiusdem papionis incidi curauimus,
(Tab. II. Fig. 1.) cuius cerebri basin et cranium mo-
do vidimus, cum in eo res luculentissima sit ideo quod
nunquam fere bipes incedat. Hominis 5tam et 6tam
colli vertebras subiunximus. (Tab. II. Fig. 2.) In his
corpora parallela plana et fere disciformia sunt, quum
in simia squamatis quasi processibus in priora decliuia
descendant, et imbricatim alterum alteri impositum sit.
Facili ergo experimento patet in his animalibus verte-
bras se inuicem suffulcire et capiti sustinendo inseruire
quod in homine quadrupede ob planas corporis verte-
brarum superficies nullum locum haberet capitisque hu-
mani adeo grandioris moles difficillime sustineri posset
sed pondere suo magis magisque collabascere et subsi-
dere deberet.
Pauca e plurimis selegimus in quibus homo a re-
liquis animantibus luculentissime differt. pleraque eo-
Zum Vergrößern anklicken
CC BY-SA 4.0
[36]
rum ad vindicandum homini situm erectum probeque
eundem a simiis, praesertim oran-vtan  separandum
diximus. Ad hoc praesertim incitarunt nuperorum
quorundam Cl. quidem Virorumh)
h) 
v.c.auctor libri Cours d’hist.nat. T. I. bonus ille
ciuis Geneuensissur l’inegalité parmi les hommesp.m. 157.
not. *8.
auctor libri of the origin and progress of language
T. I. p. 289.
the ouran-outangs are proved to be of our
Species by Marks of humanity that I think are incon-
testable
 
etc. it.p. 175. alibique, (auctorem dicunt Jac.
Burnet
de Monboddo
. v. Monthly Rev. Sept. 1773.). ae-
quior multo est doctiss.auctorHistoriae Iamaicae an-
glico idiomate Lond. 1774. in 4. editae. v. T. II. p. 363.
, rei autem natu-
ralis et anatomicae male doctorum sententiae qui hanc
simiam homini satis cognatam et cospeciem dicere
haud erubuerunt.
Hanc opinionem longiori refutatione apud rei pe-
ritos egere non puto; pauca tamen adhuc de ipso oran-
vtan
 
dicere non plane alienum ab argumento nostro
videtur. Moribus et vitae generii)
i) 
circa nomen eius oran-vtan  id saltem moneo, minus
recte illud interpretari homo siluester. Homo Malais di-
citur Manusia , oran  autem cum homini, tum elephan-
to quem sapere Indae credunt, imponitur. Vertit Exc.
Büttnervs cui hanc obseruationem debeo persona intel-
ligens
.
eius immorari
post Bvffonii aliorumque labores non opus est. Spe-
cies autem eius paulo curatius definire operae pretium
erit. Quamuis enim raro in Europa visum sit hoc me-
morabile animal et non multae genuinae satis eius extent
icones, eae tamen ipsae adeo inter se differunt vt nullo
modo pro vnica saltem specie haberi possint. Intactas
plane relinquimus aut fictas plane aut minus curate ex-
hibitas delineationes quae apud Bontivm, Nevho-
fivm
, Iürgen Andersen, Io.Iac. Saar
,
Digitalisat/132